Kapak foto: 8 Eylül 2018 İklim İçin Ses Ver Küresel Etkinlik Günü – Kadıköy / İstanbul

İklim krizini sonlandırmanın birçok aracı elimizde mevcut. Bunların arasında bisiklet oldukça önemli bir yer tutuyor. Zira, İklim İçin Kentler rehberinde de belirtildiği gibi dünya genelinde enerji tüketiminin %23’ü, karbondioksit  salımının da %14’ü ulaşımdan kaynaklanmakta. Kent içi ulaşımın genel ulaşım  içerisindeki payının %60 olduğu göz önüne alındığında, kentlerde ulaşım pratiklerinin dönüştürülmesi iklim krizi ile mücadelede atılması gereken adımların başında geliyor. Bunun için yenilenebilir enerji ile araçların kullanımı ve toplu taşımanın artırılması kadar motorsuz ulaşımın yaygınlaştırılması ve iyileştirilmesi de gerekiyor. Bu nedenle, ulaşım amaçlı bisiklet kullanımının kolaylaştırılması ve desteklenmesi olmazsa olmaz iklim çözümlerinden bir tanesi.

Bisiklet ve otomobilin karbon ayak izleri kabaca karşılaştırıldığında bisikletin iklim dostu bir araç olduğu net bir şekilde görülmekte. Bir kişinin yolculuk ettiği fosil yakıtlarla çalışan bir otomobil ortalama olarak kilometre başına 271 gram karbondioksit salıyor. Bir otomobilin üretiminde atmosfere bırakılan karbondioksit miktarı ise ortalama olarak kilometre başına 313 gram. Bir bisikletin kilometre başına ortaya çıkardığı karbondioksit miktarı ortalama olarak sadece 16 gram olarak hesap edilmekte. Bu oran bisiklet sürücüsünün kilometre başına harcadığı gücü karşılamak için normal diyetine ek olarak yediği besinlerin karbon ayak izi üzerinden hesaplanıyor. Karbon ayak izi daha düşük besinler tercih edildiğinde bu miktarın daha da düşmesi mümkün. Başka bir araştırmada yer alan hesaplara göre, otomobil yerine bir bisiklet ile kat edilen her 7 kilometre toplam 1 kilogram daha az karbondioksit salımına neden olmakta.

Şu an dünya genelinde kentlerde ulaşım için kat edilen toplam mesafenin %6’sı bisiklet ve elektrikli bisikletlerle yapılmakta. Bu oranın 2050 yılında %14’e çıkması halinde karbon salımlarında %11’lik bir düşüş olacağı tahmin ediliyor. Londra’da yaşananlar bu durumun çarpıcı bir örneği olarak karşımıza çıkıyor. Kent merkezine otomobille girişlere uygulanan Traifk Sıkışıklığı Vergisi’nden elde edilen gelirin bir kısmıyla 2003 yılında güvenli bisiklet yolları inşa edilmeye başlandı. Daha ilk senenin sonunda kent içi ulaşımda kat edilen toplam kilometre %15 oranında düştü. 2008 yılına gelindiğinde %6’lık bir düşüş daha yaşanırken, Londra’da ulaşımdan kaynaklanan karbondioksit salımlarında 520’lik bir düşüşün olduğu saptandı. 

İklim krizinin yanı sıra, bisiklet diğer ekolojik, ekonomik ve sosyal  sorunların çözülmesine yardımcı olacak katkıları sunmakta. Bunların başında, dünya genelinde kentlileri tehdit eden hava kirliliği bulunmakta. Fosil yakıtla çalışan otomobiller yerine bisikletlerin tercih edilmesi, hava kirliliğinin başlıca nedenlerinden birini de ortadan kaldırmakta. Bisiklet kullanımı ile birlikte kardiyovasküler hastalıklar, kanser, obezite gibi ciddi rahatsızlıklara yakalanma oranları da azalmakta. Birleşik Krallık’ta yapılan bir araştırmaya göre, işlerine gitmek için motorlu araçlar yerine bisiklet kullananlarda kansere yakalanma riski % 45, kardiyovasküler hastalıklara yakalanma riski %46 daha az bulunuyor.

8 Eylül 2018 İklim İçin Ses Ver Küresel Etkinlik Günü – Odunpazarı / Eskişehir

Öte yandan, bisiklet eşitlikçi ve adil bir ulaşım imkanı da sunmakta. Kent yoksullarının otomobillere göre daha kolay sahip olduğu bisiklet, oldukça ucuz bir ulaşım aracı. Bisiklet kullanımının bir yıllık toplam maliyeti 200-340 Amerikan Doları iken, bir otomobilin yıllık toplam kullanım maliyeti 2800-9600 Amerikan Doları olarak hesaplanmakta.   Amsterdam ile birlikte dünyanın “bisikletli başkenti” olarak adlandırılabilecek Kopenhag’da yapılan bir araştırma, araba ile yolculuk etmenin toplumsal ve bireysel maliyetinin toplamının bisikletle yolculuk etmeye göre 6 kat daha fazla olduğunu ortaya koymakta.

Bisikletli Ulaşım Derneği, European Cycling Federation tarafından hazırlanan “Bisiklete Binmenin Faydaları: Avrupa İçin Potansiyeli Ortaya Çıkarmak” isimli raporu Türkçe’ye  çevirerek yayımladı. Rapor, Avrupa Birliği genelinde bisiklet kullanımı sayesinde başta iklim krizine karşı olmak üzere elde edilen tüm ekolojik, ekonomik ve sosyal kazanımları gözler önüne sermekte. Raporda yer alan bulgular özetle şöyle:

  • Avrupa Birliği’nde bisiklet kullanımı sayesinde yıllık karbon salımında azalım 16 milyon tondan fazla.
  • Bisiklet kullanımının bugünkü seviyesi sayesinde Avrupa Birliği’nin genelinde 3 milyar litreden fazla fosil yakıt daha az kullanılıyor. Bu yakıt tasarrufunun ekonomik değeri yaklaşık 4 milyar Euro.
  • 2017 yılı verilerine göre, Avrupa genelinde satılan bisikletlerin %10’u elektrikli iken, otomobillerde bu oran %1,5’te kalıyor. 2006 yılından beri, elektrikli bisiklet satışları her yıl %30’luk bir büyüme ile 20 kat çoğaldı.
  • Bunun yanı sıra, bisiklet kullanımı hava ve gürültü kirliliği konularında da olumlu sonuçların elde edilmesine neden oldu. Bu konulardaki kazanımlar ile sosyal hayattaki iyileşmelerin yanı sıra,  kamu bütçesinin üzerindeki yük de hafiflemekte. Bisiklet kullanımı sayesinde karbon salımlarındaki düşüş nedeniyle 600 milyon-5,6 milyar Euro, hava kirliliğinin azalmasıyla 435 milyon Euro, gürültü kirliliğinin hafifletilmesi yoluyla 300 milyon Euro tasarruf edildiği  hesaplanıyor.
  • Bisiklet kullanımının kamu sağlığı üzerinde oldukça önemli olumlu etkileri bulunuyor. Avrupa Birliği’nde bisiklet kullanımın yılda toplam 18,110 erken ölümün önüne geçtiği hesaplanmakta. Ayrıca bisiklet kullanımı kardiyovasküler hastalıklar,  diyabet (tip 2), meme kanseri, kolon kanseri, osteoporoz gibi çeşitli ciddi ve kronik hastalıkların önlenmesinde  katkı sağlamakta. Yapılan araştırmalar düzenli bisiklet kullanımının Alzheimer hastalığına yakalanma riskini %29, bilişsel düşüş riskini %26 ve depresyon riskini %17 azalttığını ortaya koyuyor.   

Bisiklet kullanımının bir başka etkisi de kaynak kullanımın azalması. Bir arabanın ortalama ağırlığı ortalama olarak 1400 kilogram. Bir bisikletin ortalama ağırlığı ise ortalamada yaklaşık olarak 20 kilogram civarında. Diğer bir deyişle, bir bisikletin ağırlığı bir otomobilin ağırlığının %1,5’inden biraz fazla. Otomobil üretiminde kullanılan çelik, alüminyum gibi kaynakların bazıları bisiklet üretiminde de kullanılmakla beraber, kullanılan miktarlar ağırlıklar arasındaki  orana paralel olarak çok daha az. Platin ve paladyum gibi salım ve sızdırma nedenli ekoloji hasarlarına yol açan kaynaklar ise bisiklet üretiminde kullanılmamakta.

Bisiklet kamusal alanların motorlu taşıtların boyunduruğundan kurtarılıp insan odaklı hale getirilmesinde önemli bir araç. Yapılan hesaplara göre, aynı genişlikteki bir yoldan otomobillere göre 7 kat daha fazla bisiklet geçmekte. Bir otomobilin park ettiği alana 15 bisiklet sığıyor. Bu da kentlerde yollar ve otoparklar için ayrılan alanların daralması anlamına gelmekte.   

Pedallayanların da aktif destek verdiği Kömürden Kurtul Küresel Etkinlik Günü – Aliağa / İzmir (15 Mayıs 2016)

Bisiklet altyapısı motorlu taşıt ulaşımı için gerekli altyapıya göre daha az yer kaplamakta. Bu da, daha az miktarda toprak yüzeyinin beton ve asfalt ile kaplanmasına neden olmaktadır. Böylelikle kentlerde yağmur sularının toprak tarafından daha çok emilmesini sağlamakta.

Kentlerde bisiklet kullanımının (ve yürümenin) yaygınlaştırılması için başlıca şu uygulamaların yapılması gerekiyor:

  • Kentlerde temel ihtiyaçlara, hizmetlere ve diğer faaliyetlere erişimin ortalama yürüme ve bisiklete binme mesafelerine göre düzenlenmesi
  • Bisiklet ve yaya yollarının yapımı ve kentlerin genelinde yaygınlaştırılması
  • Yol güvenliğini, konforu ve ulaşım verimliliğini sağlayacak trafik işaretleme, bisiklet parkı, kaliteli yol malzemeleri gibi altyapının oluşturulması
  • Kentlerin değişiklik gösteren topografyalarına ve iklim şartlarına uygun önlemlerin alınması
  • Yürüme ve bisiklet yollarının toplu taşıma sistemi ile bütünleşik hale getirilmesi
  • Bisikletli kargo taşımacılığının teşvik edilmesi
  • Bisiklet paylaşım sistemlerinin yerlaştirilmesi, yagınlaştırılması ve iyileştirilmesi
  • Motorsuz ulaşımın sağlık, çevre ve yaşam kalitesine katkıları hakkında bilinçlendirme faaliyetleri

 

 

 

FacebookTwitter